The Man of God is drunken without wine
The Man of God is sated without meat
The Man of God is rapturous, amazed
The Man of God has neither food nor sleep
The Man of God is a king beneath a humble cloak
The Man of God is a treasure in a ruin
The Man of God in not of wind and earth
The Man of God is not of fire and water
Ένα ρητό του Ηράκλειτου, του τρισμέγιστου και πρώτου των αρχαίων φιλοσόφων, του οποίου ούτε το δέκα επί τοις εκατό των φιλοσοφικών ρήσεων δεν έχουμε στη διάθεσή μας, διδάσκει περισσότερα απ’ ότι έχουμε διδαχτεί μέχρι σήμερα. Και είναι κρίμα το ότι κάθε του λέξη δεν αποτελεί τη δεύτερη φύση μας ή δεν της αποτίνουμε την πρέπουσα σημασία. Μήπως στο “σύγχρονο” αυτό κόσμο αρέσκουμε να πιστεύουμε στη σύμπτωση, στα ευχολόγια, στην τύχη;
Πριν μερικά χρόνια επανέλαβα το ίδιο ρητό σε άρθρο μου, αντιγράφοντας πιστά τον φιλόσοφο και όπως περίμενα δεν υπήρξε αντίδραση από αναγνώστες. Ούτε τώρα δεν αναμένω αντίδραση. Είμαι εξοικιωμένος με το αποτέλεσμα, δεν έχω απαιτήσεις ούτε φρούδες αναμονές. Αλλά πώς μπορώ να κρύβω κάτι που γνωρίζω ότι οπισθοδρομεί την ανθρωπότητα σύμφωνα πάντα με τα προσωπικά μου πιστεύω;
Αυτές τις μέρες χρειάστηκε να τα ξεσκονίσω και πάλι εκείνα που είχα διαβάσει στον “Φαίδωνα” του Πλάτωνος καθώς και του Επικούρου “Περί ψυχής”. Έμεινα εντελώς ικανοποιημένος με την ανάγνωση, εκτός από κάποιο βασικό σημείο στο “Φαίδωνα” που δεν συμφωνώ, όχι επειδή είμαι λογικότερος, ή ότι θέλω να αντιτίθεμαι ή ότι επιθυμώ να επιδειχτώ και με κάθε σεβασμό προς τον μέγιστο των μεγίστων φιλόσοφο της αρχαίας Ελλάδας, απλά όμως δεν καταλαβαίνω αυτό το βασικό σημείο στο οποίο στηρίζει ο Πλάτωνας όλη τη θεωρία του περί ψυχής. Άλλωστε ο X. Θεοδωρίδης αναφέρει ότι ο θάνατος είναι κοινό θέμα θρησκείας και φιλοσοφίας και απ’ αυτόν εξουσιάζεται σε μεγάλο βαθμό ο στοχασμός των ανθρώπων. Κατά συνέπεια το ενδιαφέρον μου χτύπησε κόκκινο.
Περάσαμε το ένα τρίτο της ζωής μας
σε αίθουσες δημόσιας αναμονής
κοιτάζοντας τα παπούτσια του μπροστινού μας
κλωτσώντας το μέλλον μας
σε θυρίδες δίχως φως
Το άλλο τρίτο
σε λάθος ανθρώπους το ξοδέψαμε
σε συναισθήματα δίχως αξία
και σε φιλίες χωρίς αντίκρισμα κανένα
Μέσα απ’ τις στάχτες
– Φοίνικας θ’ αναστηθεί –
η Ρωμιοσύνη!
Απ’ τα πιστεύω
των ενδόξων προγόνων
μην ξεστρατίσεις!
Δεν ξεχνώ
την ώρα που έσχισε το μαντάτο
Το θλιβερό εκείνο πρωινό
Κραυγή οργής για πραξικόπημα
Παύση ατέρμονη
Σε τούτη τη γη τη ματωμένη
Πώς να χωρέσει ο στεναγμός
σε ξύλινο μολύβι,
όλο το μπλε της θάλασσας
σ’ένα φτωχό χαρτί.
Πώς να πιαστεί το βλέμμα σου
μες στο μαβί του ήλιου
και ν’ακουστεί βαθιά φωνή
στου αγέρα τη ριπή.
έτσι μεγαλώσαμε
μέρες βουτηγμένες προσμονές
σε κουταλάκια του γλυκού
βανίλια υποβρύχιο
ραδιοφώνου παράσιτα
αφιερώσεις σε όνειρα πειρατικά
ρητορείες, ψευτοπολιτική
δήθεν αριστεροί, δήθεν σωσίες
δήθεν φιλοπάτριδες ή ορθολογιστές
Σαν κυνικός φιλόσοφος ψάχνω μ’ ένα λυχνάρι
να βρω πράγματα ανύπαρκτα, αλλά, πού τέτοια χάρη!
Ψάχνω να βρω ένα άνθρωπο που άνθρωπος να είναι.
Ψάχνω να βρω έναν τρανό, θηρίο να μην είναι.
Ψάχνω να βρω έναν άρχοντα Θεό μέσα του να ’χει.
Κυρίες και Κύριοι, εξομολογούμαι το κρίμα μου.
Σας δηλώνω επισήμως ότι αμάρτησα.
Παρερμήνευσα την εντολή Του.
Και Τον παράκουσα…
Κυρίες και Κύριοι, απολογούμαι ενώπιόν σας.
Θέτω τον εαυτό μου υπό την κρίση σας.
«Αγαπάτε…αλλήλους», Εκείνος είχε πει.
Και δεν το τήρησα.
Τρία από τα δεκαοκτώ κομμάτια βασισμένα στο βιβλίο της Ευαγγελίας Πεχλιβανίδου “Προσφυγιά – Αρμονίας Κατάλυση” τα οποία παρουσιάστηκαν σε συναυλία στην αίθουσα τελετών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
Αυτό το πιάτο από παλιά πορσελάνη
ήτανε κάποτε του παππού
Το τοποθετούσαμε στην κεφαλή του τραπεζιού
Έτρεχε η γιαγιά με τεμενάδες
να προσκυνήσει τα πενήντα χρόνια γάμου
αφήνοντας κάθε φορά τον ασπασμό της σε σχήμα κουταλιού
γλυκό να εφάπτεται στην πορσελάνη
Ο παππούς άγγιζε πάντα με την άκρη του δακτύλου του το πιάτο
Κίνηση κτητική
Προληπτική
Κοίταζα στο βάθος των ταξιδιών
μια ανάμνηση χαμένης εφηβείας…
Να μιλά το βλέμμα,
να βυθίζεται στις ρίζες,
εκεί που ξεκινά το νερό τη φυλή του…
Εν αρχή ην ο Λόγος. Ο Λόγος κι εσύ εντός του.
Απ’ το πρώτο αρχέγονο ηλιογέννημα, προαιώνια,
ανταμοπάλλονται στο στήθος σου
η αγάπη και το φως Του Δημιουργού.
Μέλι και γάλα κι οξυγόνο. Βύζαγμα ζωής.
Από τότε. Με το πρώτο ιδωμένο φως και με το δοξάρι του ήλιου,
μελωδείς την ελπίδα και τη ζωή στις χορδές της ψυχής.
Τις καμπάνες των αστεριών που θ’ ανατείλουν ηχείς στα σπλάχνα σου,
μπουμπούκια της άνοιξης που, σαν γεννηθούν,
μες στον κόρφο σου αψηλώνουν να φτάσουν τον ήλιο.
Πρωτομαγιά μου! Εγώ θα σου πλέξω το στεφάνι της ξεγνοιασιάς και το παινάδι της ομορφιάς σου, της ανοιξιάτικης… Εγώ θα γεμίσω το καλάθι της εκδρομής με λαγάνες ελιές και χαλβά… για τη γιορτή σου τη γενέθλια. Εγώ θα τρέξω σαν παιδάκι και θα μαζέψω αγριο – παπαρούνες νιοσκασμένες από το κουκούλι τους, λευκές και κίτρινες άγριο-μαργαρίτες και μαβί μολόχα για να ζηλέψουν τα λουλούδια του ανοιξιάτικου κήπου, που το ανθρώπινο χέρι κατά μίμηση του θεϊκού -δεν είναι ύβρις!- οριοθετεί την έκταση, την επέκταση, το ύψος του άνθινου κορμού και το βάθος της ρίζας του, που χωρίζει και ξεχωρίζει τα άνθινα είδη, που διακρίνει τα χρώματα, τα αρώματα και την εμφάνιση και τα ταξινομεί…
We adored this Earth so, my Lord
with a love that I am afraid what is waiting us as we depart
is to find our minds thinking only of her
always running back to our own village
I, the most perfect syllable in the world.
It encapsulates me and all that is mine
And all that I perceive or have perceived,
All that I encountered or experienced, the
Totality of my existence and its meaning
To me and the ripples of its influence, little
Or large, on the world around it, completely
Ensconced within this one tiny utterance
That takes a fragment of a moment to
Attain its meaning in its full complexity
That mocks at any naive attempt on the
Part of the “Categorizers” to encumber it
With a fixed definition or to decipher its
Ever variable, ever evolving, ever fluid
Semantics. Definition may bring solace
To the rationalists, but it brings not Truth.
Is this the red that it should have
dispersing art on painters’ canvas?
the red that matadors withhold from charging bulls,
the basis of a fare lady’s smile?
Is this the red that brightens skies,
turning green leaves to yellow
while branches shaking at the wind
to cast a morning mist?
Τι τάχα, αν όλοι σε είπαν, μια φορά, προδότη
και τ’ όνομά σου ανατριχίλες φοβερές
και σιχασιά σκορπάει ολόγυρα, Ισκαριώτη,
εγώ, προδότη, σε φωνάζω, δυό φορές.
Τη μια, γιατί στων άδικων το γλιδερό σινάφι
με ατιμία παράδωσες τον ώριο αγωνιστή,
με ψεύτικο φιλί, για μια αδραξιά χρυσάφι,
σαν κάποιον κλέφτη, σαν φονιά και σαν ληστή.
Σας εύχομαι συνάνθρωποι, σ΄όλης της γης τα μέρη
η του Χριστού Ανάσταση, ανάσταση να φέρει
πρώτα σε όλες τις καρδιές κι ύστερα στην υγεία
και στην οικονομία μας και Θεία ευλογία.
Η ποίηση απόψε ανοίγει δρομους …
χορογραφεί τις μέσα συγκινήσεις…
Γιορτάζει μες στην Άνοιξη, ανθούς τις συλλαβές,
μεθάει μέσα στη γιορτή, γλυκόπιοτες τις λέξεις…
Κι ο Ποιητής…
Αχ, ποιητή!
Σαν πλησιάζει ο καιρός στο τέλος του να ’ρθει
στην καταχνιά ξεχνιέμαι και γυρίζω λίγο πίσω.
Ένα λαγούμι στον χρόνο ανοίγω
και τους ορίζοντες της καρδιάς μου, την καρδιά της ψυχής μου
στο πρωτόφταστο την φέρνω σημείο του τώρα`
εκεί που πρωτόζησα ετούτες τις πληγές
τότε που πληγωμένη η ψυχή κατάβαθα
αλυχτούσε κι έκλαιγε τη μαύρη προσευχή της
στην αλλοτινή της πορεία
και που ο αντίλαλος ο παλιός, ο χρυσόφαντος της ιστορίας
εισάκουσε το πρόσταγμα το πανάρχαιο
και μοσχομύριστες αντισήκωσε τις καρδιές μας
ως στης Λαύρας το φλάμπουρο της Άγιας.
Μια αγκαλιά λίγων δευτερολέπτων αρκεί. Μια αγκαλιά δίχως συνέχεια μια αγκαλιά αμετάβλητη της κίνησης μεταβλητή. Εισπνέοντας του άλλου το μοναδικό…
Σαν ταξιδιώτες μιας προφητικής ελπίδας
Και σαν αδάμαστοι του Οδυσσέα γόνοι
ψάχνουμε συμφιλίωση με τη θεά Κίρκη
Σε κάποια χώρα που θα μας δεχτεί ν’ αποδημήσουμε.
Σαν ταξιδιώτες υπερπόντιας εκστρατείας
και οι σειρήνες να ακούγονται γλυκές
Απ’ την Ιθάκη μας κινήσαμε να φύγουμε,
Και φτάσαμε για χρησμό ως τις Βραγχίδες.
Σαν άνοιξε τα μάτια του
τότε που ήταν βρέφος,
δεν είχε ιδέα ο θνητός
τι τρέχει ολόγυρά του.
Μάνα, πατέρα έβλεπε
μονάχα με τα μάτια
κι αν άκουγε δεν ήξερε
δεν ένιωθε, δεν πάσχιζε…
Σαν πήρε και μεγάλωνε
ακόμα δεν μπορούσε
να δει, να κρίνει γύρω του
τι άραγε συνέβαινε.
Ο Παναγιώτης ήταν μαθητής στο Γυμνάσιο του Θέρμου. ΄Ηταν από κάποιο μακρινό χωριό της Ορεινής Τριχωνίδας και όπως πολλοί άλλοι εξωθέρμιοι μαθητές νοίκιαζε δωμάτιο. Τα πρώτα χρόνια νοίκιαζε στο σπίτι της κυρα-Κούλας αλλά τα δυο τελευταία χρόνια στο σπίτι της κυρίας Μάρθας Δάρακα. Ο σύζυγός της κυρίας Δάρακα ήταν πρώην αξιωματικός, γύρω στα 75 του. Είχε αποστρατευτεί στη δεκαετία του 1920. Κάποτε έδινε κάποιες ομιλίες για τα ταραχώδη γεγονότα των δεκαετιών του 1910 και 1920. Τα δυο παιδιά τους ζούσαν στην Αθήνα.
Ωωωχ! Ωχ καημένο Α-ϊβαλί
Αϊβαλί, Πέργαμε και Ντι-κελί
Αϊβα-α-α-λί, Πέργαμε και Ντι-ι-ι-κελί, (2χ)
αμάν, α-α-μάν, η καρδούλα μου πο-ο-νεί.(2χ)
Κοιτάζω σε συχνότερα ίσως
απ΄ότι αρμόζει!
Δεν διαφωνώ,
ο αντικατοπτρισμός απέχει
παρασάγγας
από την πραγματικότητα ενός.
Αν είσαι αδέκαστος
ως προς κάποια φαινόμενα,
μασκοφορείς αλοίμονο
τα ένδον, το ποιόν!
Συνεχώς κάπου νυχτώνει
Και τότε
κλείνουν απότομα οι κουρτίνες
Παύει η κίνηση στα μάτια
Βαθιά μεσάνυχτα κι ο κόσμος δεν μεταμφιέζεται
΄Εχει τελειώσει άλλωστε κι η τελευταία πράξη
κάποιας μοίρας
Τότε αφαιρεί το μακιγιάζ
απομένοντας μπροστά στον καθρέφτη
ντυμένος μόνο με το επόμενο κενό
Υπάρχουν μερικές στιγμές, καρδιά μου,
που δεν έχουν επιστροφή!
Αν τον διαβείς τον ποταμό, οι γέφυρες πίσω σπάνε·
κι όλα θα πέσουν στο νερό της άρνης.
Όλα θα πέσουν, όλα!
Κι ο σπόρος κι οι γέφυρες κι οι ελπίδες!
Κι ο ήλιος δε θα ξανασταλάξει τους αιώνες του
στα τρανά βουνά με των αχτίδων του το βλέμμα!
Έφτασε και για σένα, η στιγμή αυτή!
Αγαπημένη, αυτή είναι η στιγμή σου!
Μετάφραση του έργου του